Wywiad: Zieleń nie powinna nas dzielić

Z Dyrektorem Zarządu Zieleni Miejskiej, Piotrem Kempfem o Parku Rzecznym Wilga i innych terenach zielonych Dzielnicy IX rozmawia Jakub Gawron.

Spotykamy się przy okazji zakończenia I etapu prac przy nowotworzonym Parku Rzecznym Wilga. Kiedy zrodził się pomysł jego utworzenia i co było punktem zapalnym do zagospodarowania zaniedbanej przestrzeni wokół tej malowniczej rzeki?

Zawsze powtarzam, że zieloną rewolucję robimy z mieszkańcami. I tak też jest w tym przypadku. Pierwsze głosy o utworzeniu parku wzdłuż rzeki Wilgi pojawiły się jeszcze na długo przed powstaniem Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie - już w 2006 r. Mniej więcej też w tym czasie powstało Stowarzyszenie Parku Rzecznego Wilga – jednoczące ludzi, którzy w trosce o te ważne tereny zielone, przez kolejnych kilkanaście lat niestrudzenie starali się o udostępnienie tego miejsca. Kiedy powstał ZZM, na bazie opracowanej we wcześniejszych latach koncepcji, został opracowany projekt zagospodarowania Parku Rzecznego Wilgi. Zdobywanie wszystkich niezbędnych uzgodnień dla projektu trwało kilka lat. Chyba największą trudnością z jaką przyszło nam się zmierzyć na etapie projektowym była zmiana zapisów w Prawie Wodnym, co  spowodowało, że część uzyskanych już uzgodnień musieliśmy pozyskać ponownie. Niemniej przez cały ten czas, mieszkańcy cierpliwie i wytrwale oczekiwali na zmiany. Przez cały ten czas park, pomimo, że znajdował się w ich najbliższym sąsiedztwie, to w ograniczony sposób im służył. Brak nawierzchni dostosowanych do osób poruszających się na wózkach czy brak oświetlenia, powoduje, że tereny zielone nie są dostępne dla wszystkich mieszkańców. A to jest sprzeczne z naszymi przekonaniami i działaniami. Zieleń nie powinna nas dzielić i stanowić dla nas żadnych barier, dlatego cieszę się, że w 2020 roku udało się rozpocząć realizację tej ważnej inwestycji. 

Jakie prace zostały wykonane w ramach I etapu?

W ramach I etapu, który obejmował tereny Lasku Kopty -od ul. Jana Brożka do ul. Rzemieślniczej, dokończyliśmy ścieżkę rowerową wzdłuż koryta rzeki Wilgi, która za względów bezpieczeństwa jest oświetlona. Wykorzystaliśmy lampy parkowe, których strumień światła jest skierowany ku dołowi, tak by zminimalizować zanieczyszczenie światłem. W miejscu istniejących „przedeptów” wykonaliśmy ścieżki piesze z przepuszczalnej nawierzchni mineralnej typu hansegrand. Zamontowaliśmy również niezbędne elementy małej architektury, takie jak ławki i kosze na śmieci. Przy ul. Rzemieślniczej powstał także tzw. zielony parking, który umożliwi zmotoryzowanym mieszkańcom, odwiedzającym park pozostawienie samochodów. Podczas rewitalizacji wykorzystaliśmy naturalne materiały, takie jak drewno czy kamień. Wszystkie wprowadzone nasadzenia drzew i krzewów są zgodne z siedliskiem łęgu topolowo-wierzbowego. Rewitalizacja przyniesie ze sobą również zmiany w sposobie utrzymania i pielęgnacji zieleni tego miejsca. Obszar parku podzielono bowiem na dwie strefy. W bezpośrednim otoczeniu infrastruktury częstotliwość zabiegów podyktowana będzie względami bezpieczeństwa. Z kolei pozostała strefa zostanie pozostawiona bez ingerencji i zabiegi pielęgnacyjne będą ograniczone do minimum - taka duża strefa przyrodnicza. Na terenie parku pozostawiamy różne rodzaje martwego drewna - kłody drzew, ogłowione drzewa czy gałęzie. Mamy świadomość, że to naturalistyczne zagospodarowanie parku nie dla wszystkich mieszkańców będzie w odbiorze estetyczne i rozumiane, jednak tutaj nadrzędną rolę będzie pełniła już odpowiednia edukacja ekologiczna. 

A jak będzie wyglądał II etap tej inwestycji? 

Elementami wspólnymi I i II etapu są ścieżki piesze i ścieżka rowerowa z oświetleniem oraz mała architektura. Na II etapie wykonamy dodatkowo ścieżkę edukacyjną, eksponującą przyrodę tego miejsca, rampę umożliwiającą komfortowy wjazd do parku osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich, utworzymy miejsca do piknikowania, miejsce pod klasę leśną czy miejsce spotkań w formie ławek ustawionych na planie okręgu oraz zamontujemy urządzenia na ścieżce zdrowia. 

Kiedy możemy się spodziewać zakończenia prac i otwarcia nowego parku?

Planujemy zakończenie prac związanych z realizacją II etapu końcem czerwca przyszłego roku. 

Trzeba przy tym wspomnieć inicjatorów budowy parku, tj. mieszkańców wraz ze Stowarzyszeniem „Park Rzeczny Wilga”, które otrzymało odznaczenie Honoris Gratia za działalność na rzecz utworzenia parku. Jak ocenia Pan obywatelski wkład w tworzenie tej i innej zieleni w mieście?

Jak już wspominałem na samym początku - zieloną rewolucję robimy wspólnie z mieszkańcami. To z myślą o nich i ich potrzebach projektujemy każdą zieloną przestrzeń. Wytrwałość i zaangażowanie Stowarzyszenia „Park Rzeczny Wilga” pozwala nam się dziś cieszyć kolejnym udostępnionym i bezpiecznym parkiem w Krakowie. Mieszkańcy naszego miasta od początku istnienia ZZM-u byli czynnie włączani w działania związane z zielenią, zarówno te związane z konsultacjami, jak i samymi aktywnościami tj. akcje sadzenia, sprzątania czy różne działania edukacyjne. Mimo, iż nie zawsze się zgadzamy i nie zawsze spotykamy się ze zrozumieniem, doceniamy zaangażowanie mieszkańców, bo dzięki niemu miasto, w którym żyją będzie kształtowane wedle ich potrzeb i oczekiwań. Szczególnie cenne są przykłady pokazujące ich faktyczne działanie tj. ogrody społeczne czy projekty zgłaszane do Budżetu Obywatelskiego. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze organizacja otwartych konsultacji jest możliwa. W przypadku realizacji parków o charakterze przyrodniczym czy zabytkowym, kluczowy głos definiujący ich kształt mają eksperci. Wszak priorytetem parku przyrodniczego musi być troska o zachowanie tego co jest tam przyrodniczo cenne, a zatem opinia przyrodników będzie wyznaczała kierunek realizacji. Analogicznie w przypadku parków zabytkowych. Ich charakter jest już określony, a naszą rolą jest przywrócenie im blasku w myśl przykazań konserwatora lub innego eksperta ds. historii. Oczywiście parki te będą uwzględniać również potrzeby mieszkańców i znajdą się tam miejsca do odpoczynku czy uprawiania sportu, ale jednak dostosowane do jego podstawowego charakteru.

W ostatnim czasie pojawiły się też głosy sprzeciwu zrealizowania obecnej koncepcji parku. Jak Pan ocenia zarzuty stawiane przez tę grupę przeciwników?

Kilka lat realizacji zielonych inwestycji pokazało nam, że trudno o sytuację idealną, w której wszyscy mieszkańcy byliby zadowoleni z naszych działań. W tym przypadku mamy do czynienia z  sytuacją, w której zarzuca nam się zbyt dużą ingerencję w przyrodę. Projekt został uzgodniony przez przyrodników i na każdym etapie jego realizacji uczestniczą w nim osoby o odpowiedniej wiedzy i doświadczeniu, których  jak już wcześniej wspominałem, opinia wyznacza kierunek realizacji. 

A czy miasto planuje jakoś zabezpieczyć roślinność na drugim brzegu rzeki Wilgi? 

Tereny znajdujące się po zachodniej stronie koryta Wilgi są zabezpieczone Miejscowym Planem zagospodarowania Przestrzennego i sukcesywnie będą kupowane przez Wydział Skarbu. Chcielibyśmy, aby drugi brzeg pozostał, na tyle na ile to możliwe, jak najbardziej naturalny i pozbawiony nadmiernej ingerencji. 

Na terenie Dzielnicy IX znajduje się też Las Borkowski, który zgodnie z obietnicą Prezydenta Miasta został wykupiony od prywatnych właścicieli gruntów, aby uchronić go od zabudowy. Czy miasto planuje jakieś działania dla zagospodarowania tej leśnej enklawy?

W tym roku uporządkowaliśmy i częściowo udostępniliśmy ten teren. Ze względu na dużą ilość wiatrołomów i drzew zagrażających bezpieczeństwu mieszkańców, sam drzewostan wymagał również pielęgnacji. Wyremontowaliśmy także ścieżki, zamontowaliśmy tablice edukacyjne, ławki i kosze na śmieci. W kolejnych latach planujemy dalsze udostępnianie tego terenu- oczywiście w minimalnym stopniu i ze szczególnym poszanowaniem funkcji ochronnych, jakie pełnią lasy w naszym mieście.

Jakie inne działania ZZM ma w planach podjąć w najbliższym czasie na terenie Łagiewnik-Borku Fałęckiego?

W przyszłym roku w ramach II etapu kontynuowane będą prace na terenie Parku Rzecznego Wilga. Zgłoszonych zostało również kilka projektów w ramach BO dotyczących dalszego rozwoju Parku przy ul. Fredry. W ramach realizacji pojawią się przede wszystkim nowe alejki, oświetlenie,  dodatkowe przyrządy do ćwiczeń siłowych i elementy ścieżki przyrodniczo-dydaktycznej, a także oczywiście zieleń. Również w Parku Solvay szykuje się sporo zmian. Jeśli zatwierdzony zostanie przyszłoroczny budżet, możliwe będzie wykonanie tam remontu alejek. Oprócz tego dzięki zwycięskim projektom tegorocznego BO pojawić się tam mają trampoliny oraz siłownia pod chmurką. Mieszkańcy w swoich projektach nie zapomnieli także o zwierzętach. Z myślą o nich w lesie Borkowskim zawisną budki dla ptaków i nietoperzy, a w parku Solvay pojawią się domki dla jeży.